Zo gebruik ik AI voor reflectiemomenten
En waar moet een goede AI-therapeut aan voldoen?
Een cruciale gewoonte in een intentioneel leven is om in een druk bestaan tijd te nemen voor reflectie. Als je regelmatig kijkt of je in lijn leeft en werkt met je waarden, kun je tot mooie nieuwe inzichten komen en prioriteiten stellen.
Soms overkomen die momenten me spontaan. Op een mooi bankje in een park, als ik op een terras wacht op iemands komst of zonder oortjes op de pontveer. Maar ik vind het zo belangrijk dat ik ook reflectierituelen heb bedacht.
Daarom beantwoord ik elke vrijdag vijf reflectievragen over mijn week. Elke maandagmiddag bel ik met een vriend om elkaars antwoorden door te nemen. Aan het einde van elk seizoen blik ik terug op de voorgaande drie maanden. Hoe ging het met mijn gezin, relatie, gezondheid, vrienden en werk?
Dat levert een hoop notities op. In een artikel op De Correspondent vertel ik hoe ik vervolgens AI gebruik om op die notities te reflecteren. Mijn favoriete AI-tool hiervoor is Claude. Ik zet het in als gesprekspartner.
Heel belangrijk: ik beantwoord eerst zelf een aantal reflectievragen (hier vind je 36 voorbeelden), zodat ik zonder de input van Claude en dus onbevooroordeeld kan terugblikken op het afgelopen seizoen.
Als ik die vragen voor mezelf beantwoord heb, upload ik al mijn persoonlijke notities naar een ‘project’ – een werkruimte – binnen Claude.
Vervolgens laat ik het dezelfde reflectievragen beantwoorden.
Daarna leg ik onze antwoorden naast elkaar. Vaak pikt Claude er nog een aantal spanningen of kansen uit die ik zelf over het hoofd had gezien. Daar praten we over door.
Twee voorbeelden van wat Claude dan tegen me zegt:
Claude zag dat ik twijfelde of ik wel genoeg waarde toevoegde aan een van mijn ondernemingen. Het wees me op de ironie dat ik dat bedrijf juist zo probeer op te zetten dat ik er niet dagelijks nodig ben, maar me tegelijk schuldig voel over mijn afwezigheid. Zelf was me deze paradox niet opgevallen. Misschien had een goede zakelijke coach me erop kunnen wijzen.
Claude kan ook vrij direct zijn. Zo stelde ik de vraag ‘Hoe was ik medeplichtig aan het creëren van omstandigheden waarvan ik zeg dat ik ze niet wil?’. Claudes antwoord: ‘Je bent ontevreden over hoeveel je beweegt, maar je maakt geen concreet plan om dit te veranderen.’ En ja, we bespreken ook onzekerheden die ik in dit stuk niet durf te openbaren.
Je kunt het hele artikel over hoe ik AI inzet als gesprekspartner via deze link gratis op De Correspondent lezen:
Kan AI ook als therapeut aan de slag?
Ik zet Claude vooral als coach in. Maar de stap naar therapeut is niet zo groot. Ik citeer in het stuk bijvoorbeeld de Duitse therapeut Mathias Maul:
‘Taalmodellen zijn geen mensen, maar dat hoeft ook niet. Ze kunnen een ruimte creëren waarin jij je gedachten kunt ordenen, net als een goede therapeut.* Natuurlijk is dat contact anders dan met een mens. Maar het is wél een vorm van contact. Voor wie geen gesprekspartner heeft, geen therapie kan betalen, of leeft in een cultuur waarin mentale gezondheid taboe is, kan zo’n gesprek veel betekenen.’
Op De Correspondent beschrijf ik vervolgens aan welke eisen zo’n AI-therapeut zou moeten voldoen.
Na publicatie zag ik nog dit goede punt van Lena Bril langskomen. Zij publiceert de geweldige nieuwsbrief In Therapie en schreef daar het volgende:
Het idee dat ik nu, op elk moment aan een taalmodel kan vragen om mijn psyche te managen of mentale problemen op te lossen, stond me tegen. Het is namelijk niet voor niets dat een psycholoog of psychiater doorgaans eens in de zoveel weken afspreekt met cliënten. Het idee is dat je in de tussentijd doorleeft, probeert de gesprekken in de behandelkamer toe te passen in de wereld, en leert om zelf een omgang te vinden met psychische pijn of andere uitdagingen die zich aandienen. Een goede virtuele therapeut zou dus ook, denk ik, niet 24/7 beschikbaar moeten zijn.
Ik blijf hier verder mee experimenteren en zal er af en toe over schrijven in deze Substack. Ook benieuwd naar jouw ervaringen. Deel ze vooral in de comments:
Mijn persoonlijke mening: ik vind het een nare gedachte dat je naast het geplande reflectiemoment op de vrijdag, een discussiemoment op de maandag en de tertiaire evaluatiecyclus óók nog eens via AI zoekt naar wat er nog ontbreekt of beter kan.
Ik probeer intentioneel te leven te zien als het vaststellen van mijn waarden en daarnaar te handelen tot zover het mogelijk is. Je waarde kan natuurlijk bestaan uit 'altijd maximaal m'n kansen benutten.' Maar in mijn beleving zijn waarden groter, breder en laten ze meer ruimte in het handelen. Het vergt vertrouwen in jezelf om tevreden te zijn met hoe je die ruimte benut.
"Hoe was ik medeplichtig aan het creëren van omstandigheden waarvan ik zeg dat ik ze niet wil?" De reactie van Claude is mathematisch: 'hierom.'
Hard, koud en een tikkeltje zelf-miniserend. Verder wellicht super nuttig. Persoonlijk zou ik me afvragen waarom ik deze vraag stel. En waarom stel ik hem... zo? Het is menselijk om geen omstandigheden te willen creëren waarvan je zegt dat je ze niet wil, net zo menselijk als de wens te hebben om dit niet te doen.
Voor mij gaat intentioneel leven niet om het elimineren van beiden, maar om een leven te kiezen dat voelt alsof het in lijn is met wie ik ben en wat ik wil. En dat blijft toch vooral een gevoelsding. Bedankt voor het artikel.