De zin van het bestaan is de zorg voor de ander

Dit leerde ik van psychiater Dirk De Wachter tijdens een interview bij hem thuis

De Vlaamse psychiater Dirk De Wachter, bekend van Borderline Times, zit aan zijn eettafel en wijst naar een kunstwerk met daarop geschreven:

‘Dasein ist Miteinandersein.’

Dit citaat van de Duitse filosoof Heidegger – ‘Elk zijn is met de ander zijn’ – vat voor De Wachter de zin van het leven samen.

In een gesprek voor mijn interviewprogramma Jonge Jaren praten we over hoe De Wachter met twee eenvoudige dagelijkse rituelen ervoor zorgt dat hij ook daadwerkelijk naar dit adagium leeft.

Bij Dirk De Wachter thuis in Antwerpen

Zie de schoonheid van het alledaagse

Voor hem zit de schoonheid van het leven niet in grote prestaties of buitengewone ervaringen, maar in de verbinding met anderen en het waarderen van alledaagse momenten. In een ander interview zei hij daar al eerder over:

‘Steeds nadat je een fantastische berg hebt beklommen of een verre reis hebt gemaakt, kom je ook weer thuis. Dáár speelt de werkelijkheid zich af. De schoonheid van het leven bevindt zich denk ik in dingen als thuiskomen na een drukke werkdag, moe en een beetje ontevreden, en dan bijvoorbeeld iemand hebben om bij te zijn.’

Wie de ander en het alledaagse wil waarderen, kan net als De Wachter baat hebben bij twee rituelen: blijf nieuwsgierig naar elkaar en maak een wandeling door je buurt.

Ritueel 1: blijf nieuwsgierig naar elkaar

De Wachter:

“Duurzame liefde bestaat erin dat we elkaar als geliefden niet begrijpen en dat we dus geboeid blijven van en voor elkaar. Dat we zeggen: ‘Schat, vertel eens, ik versta het niet helemaal.’ Of: ‘Het is toch wel raar.’ Of: ‘Het is toch wel anders.’ En zo blijven we goed met elkaar.”

Daarbij hoort ook het idee loslaten dat je elkaar ooit helemaal kunt doorgronden. ‘Het is het ontmoeten in het niet-begrijpen,’ zegt De Wachter. ‘In het niet-begrijpen kan men meer nabij zijn dan in het begrijpen.’

Die houding heeft hem gevormd als psychiater en hij past haar elke dag toe in zijn praktijk. De Wachter blijft zich verwonderen over het anders zijn van de ander, vraagt ieder mens zijn of haar verhaal te vertellen. ‘Want dat is altijd anders. Er is niet de depressie, er is een mens die een beleving heeft, en die is boeiend en die is ingewikkeld en die kan ik nooit begrijpen. Maar omdat ik ze niet kan begrijpen, blijf ik curieus.’

Ritueel 2: maak een buurtwandeling

Zijn tweede ritueel – wandelen door de buurt – staat symbool voor zijn overtuiging dat we verbinding moeten zoeken in onze directe omgeving. Denk eens na, spoort De Wachter ons aan, over de schoonheid van dingen die nabij zijn. Stap de deur uit en verwonder je. Dat is minder vanzelfsprekend dan je zou denken – de consumptiemaatschappij moedigt ons aan altijd te denken aan groter, mooier, duurder, meer, en daardoor gaan we slordig om met die dagelijkse schoonheid.

Het zijn de kleine, ogenschijnlijk betekenisloze momenten die ons bestaan vormen.

Dit is de ethische plicht van de gelukkige mens:

‘De zin van het bestaan zit hem in de zorg voor de ander,’ zegt De Wachter:

‘Het is de ethische plicht van de gelukkige mens die uit een warm nest komt en graag wordt gezien en het goed heeft om de lastigheid van de wereld te zien en er iets mee te doen.’

Dat ‘iets doen’ begint volgens hem in onze directe omgeving, bij de mensen die we dagelijks ontmoeten: ‘Zorgzaam omgaan met de medemens en liefdevol omgaan met uw naasten en kijken: wat is er aan de hand met de wereld? Dat is de zin van het bestaan.’

☕ Dit is een voorpublicatie uit Dagelijkse Rituelen, waarin in twintig toonaangevende mensen uit het Nederlands taalgebied vraag naar hun dagelijkse gebruiken. Als je het boek voor 3 april pre-ordert, schrijf ik er een boodschap voor je in. Bekijk het boek.